آشنایی با دستگاه تناسلی مردان
آشنایی با دستگاه تناسلی مردان
وظیفه نهایی اجزاء مختلف دستگاه تناسلی مردان ، تولید اسپرم است که آنرا به شکل منی تهیه میکند و هنگام برقراری رابطه جنسی با جنس مخالف وارد دستگاه تناسلی زن میکند تا بارداری اتفاق بیفتد. وظیفه دیگر دستگاه تناسلی مرد، تولید هورمون‌های مردانه است که برای بلوغ و ظاهر مردانه لازم است.
هدف اندام‌های دستگاه تناسلی مردان چیست؟
هدف اندام‌های سیستم تناسلی مردان انجام نقش‌های زیر است:
• تولید، نگهداری و انتقال اسپرم (سلول تناسلی مردان) و مایعات محافظ (منی)،
• تخلیه اسپرم در دستگاه تناسلی مونث در حین رابطه جنسی،
• تولید و ترشح هورمون‌های جنسی مردانه موثر برای حفظ دستگاه تناسلی مردان .
برخلاف سیستم تناسلی زنانه، بخش اعظم دستگاه تناسلی مردان در خارج از بدن قرار گرفته است. این ساختارهای بیرونی شامل آلت تناسلی، کیسه بیضه، و بیضه‌ها می‌شود.
• آلت تناسلی: این همان اندام مذکری است که در رابطه جنسی به کار گرفته می‌شود. این اندام سه بخش دارد: ریشه، که به دیواره شکم می‌چسبد؛ بدنه یا تنه؛ و حشفه، که بخشی مخروطی شکل در انتهای آلت است. حشفه که سرآلت نیز نامیده می‌شود، با لایه‌ای پوست نرم پوشیده شده که پوست حشفه (غلفه) نامیده می‌شود. گاهی این پوست در جریان روندی به نام ختنه حذف می‌شود. دهانه مجرای ادرار، یا همان لوله‌ای که منی و ادرار را منتقل میکند، در نوک آلت است. آلت دارای پایانه‌های عصبی حساسی نیز هست.
بدنه آلت استوانه شکل بوده و دارای سه فضای دایره‌ای شکل است. این فضاها از بافت اسفنجی خاصی ساخته شده‌اند. این بافت هزاران حفره بزرگ دارد که در هنگام تحریک جنسی مرد با خون انباشته می‌شوند. هنگامی که آلت پر از خون می‌شود، سخت و افراشته می‌شود که در هنگام رابطه جنسی به آن اجازه دخول می‌دهد. پوست آلت نرم و کشسان است تا با تغییرات اندازه آلت در حین نعوظ انطباق یابد.
زمانی که مرد به اوج جنسی (ارضاء) می‌رسد، مایع منی که حاوی اسپرم (سلول تناسلی) است، از انتهای آلت تخلیه (انزال کردن) می‌شود. وقتی آلت در حالت نعوظ است، جریان ادرار از مجرای ادرار قطع شده، و در هنگام ارضاء تنها منی امکان خروج می‌یابد.
• کیسه بیضه: این کیسه در واقع پوستی کیسه‌مانند است که به کنار و زیر آلت چسبیده است. این کیسه دارای بیضه‌ها، و نیز عصب‌ها و رگ‌های خونی فراوانی است. کیسه بیضه به عنوان «سیستم کنترل دما» برای بیضه‌ها عمل میکند. برای تولید طبیعی اسپرم، دمای بیضه باید اندکی سردتر از دمای بدن باشد. عضلات خاصی در دیواره کیسه بیضه به آن امکان انقباض و شل شدن را می‌دهند، و برای گرمتر شدن بیضه‌ها را به بدن نزدیک و برای کاهش دما بیضه‌ها را از بدن دور می‌کنند.
• بیضه‌ها: بیضه‌ها اندام‌هایی بیضی‌شکل و حدوداً به اندازه یک زیتون بزرگ هستند که در کیسه بیضه قرار داشته و از هر دو سو با ساختاری به نام طناب بیضه‌ای محکم شده‌اند. اغلب مردان دو بیضه دارند. بیضه‌ها مسئول تولید تستوسترون، اصلی‌ترین هورمون جنسی مردان، و تولید اسپرم هستند. در داخل بیضه‌ها توده‌های لوله‌های مارپیچی وجود دارد که لوله‌های منی‌ساز نامیده می‌شوند. این لوله‌ها مسئول تولید سلول‌های اسپرم هستند.
اندام‌های داخلی دستگاه تناسلی مردان ، که اندام‌های جانبی نیز نامیده می‌شوند، شامل موارد زیر است:
• اپیدیدیم: اپیدیدیم لوله‌ای طویل و مارپیچ است که در قسمت پشت هر بیضه قرار دارد. این لوله سلول‌های اسپرم را که در بیضه‌ها تولید شده‌اند منتقل و ذخیره میکند. همچنین به بلوغ رساندن اسپرم وظیفه اپیدیدیم است زیرا اسپرمی که از بیضه‌ها خارج می‌شود هنوز نابالغ و در ایجاد باروری ناتوان است. در حین تحریک جنسی، انقباضاتی اسپرم را به سمت مجرای منی هل می‌دهد.
• مجرای منی: مجرای منی لوله‌ای عضلانی و بلند است که از اپیدیدیم به حفره لگنی و به پشت مثانه می‌رسد. مجرای منی ضمن نزدیک شدن به انزال، اسپرم بالغ را به پیشابراه -لوله‌ای که ادرار یا اسپرم را به خارج از بدن هدایت میکند- منتقل میکند.
• مجاری انزال: این مجاری از پیوند مجرای منی و کیسه منی تشکیل شده‌اند. مجاری انزال به داخل پیشابراه می‌ریزند.
• پیشابراه: پیشابراه لوله‌ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت میکند. در مردان، این لوله وظیفه تخلیه منی در هنگام رسیدن مرد به نقطه ارضاء را نیز برعهده دارد. وقتی آلت تناسلی در حین رابطه جنسی تحریک می‌شود، جریان ادرار از پیشابراه قطع شده، و تنها به منی اجازه خروج در هنگام ارضا را می‌دهد.
• کیسه منی: کیسه‌های منی اندام‌هایی شبیه به کیسه هستند که در نزدیک بخش پایین مثانه به مجرای منی متصل شده‌اند. کیسه‌های منی مایعی سرشار از قند (فروکتوز) را تولید می‌کنند که منبع انرژی اسپرم بوده و به حرکت آن کمک میکند. مایع کیسه‌های منی بیشترین حجم مایع انزالی مرد را تشکیل می‌دهد.
• غده پروستات: غده پروستات ساختاری به اندازه یک گردو است که زیر مثانه و در مقابل مقعد قرار گرفته است. غده پروستات مایعی را به مایع انزال می‌افزاید. مایعات پروستات به تغذیه اسپرم نیز کمک می‌کنند. مجرای ادرار (پیشابراه)، که مایع انزال را برای خروج در هنگام ارضا منتقل میکند، از مرکز غده پروستات می‌گذرد.
• غدد پیازی پیشابراهی: این غدد که غدد کوپر نیز نامیده شده‌اند، ساختارهایی به اندازه نخود هستند که در طرفین پیشابراه و درست در زیر غده پروستات قرار گرفته‌اند. این غدد مایعی شفاف و لغزنده تولید می‌کنند که مستقیماً به داخل پیشابراه تخلیه می‌شود. این مایع نقش روان‌کننده پیشابراه و خنثی ساختن هرگونه حالت اسیدی احتمالی، در اثر باقی ماندن قطرات ادرار در پیشابراه را دارد.
دستگاه تناسلی مردان چطور عمل میکند؟
تمام عملکرد دستگاه تناسلی مردان به هورمون‌ها وابسته است که موادی شیمیایی هستند که فعالیت انواع مختلف سلول‌ها یا اندام‌ها را کنترل می‌کنند. هورمون‌های اصلی در سیستم تناسلی مردان شامل هورمون محرک فولیکول، هورمون محرک لوتئین، و تستوسترون می‌باشد.
هورمون محرک فولیکول برای تولید اسپرم (اسپرماتوژنز) ضروری است و هورمون محرک لوتئین موجب تحریک تولید تستوسترون می‌شود، که برای تولید اسپرم مورد نیاز است. تستوسترون مسئول پرورش ویژگی‌های مردانه، از جمله حجم و توان عضلانی، توزیع چربی،توده استخوان، رشد موهای صورت، تغییرات صدا و انگیزه جنسی است.