کم بودن آب دور جنین

کمبود آب دور جنین گاهی وقت ها بی سبب یا بخاطر بیماری اتفاق می افتد. بدون توجه به علت اتفاق افتادن کمبود آب دور جنین باید برای حاملگی سالم درمان کمبود آب دور جنین را انجام دهید. متأسفانه تمام درمانهای کمبود آب دور جنین به حاملگی سالم ختم نمی شود. بنابراین در این مقاله نکات مربوط به درمان کمبود آب دور جنین ذکر شده است.

بدن چگونه آب دور جنین را می سازد؟

پیش از اینکه به کمبود آب دور جنین بپردازیم بهتر است بدانیم بدن چطور آب دور جنین را می سازد.

بعد از لقاح تخمک روی دیواره رحم، کیسه ای پر از آب به نام کیسه آمنیوتیک جنین را می پوشاند. این کیسه دارای دو غشاء است؛ کوریون و آمونیون. این کیسه جنین را در آب دور جنین حفظ میکند . در ابتدا بدن این مایع را با استفاده از آب سیستم گردش خون می سازد. آب دور جنین چند روز بعد از حاملگی به وجود می آید .

ترکیب نخست آب دور جنین آب است. در ابتدای سه ماهه دوم حاملگی جنین آغاز به بلعیدن این مایع میکند و آنرا از طریق ادرار دفع میکند و این عمل ادامه دارد. ممکن است به ظاهر فرایندی چندش آور باشد ولی زمانی که کیسه آب پاره می شود و فرزند شما متولد می شود بیش تر این مایع بصورت ادرار از بدن نوزاد بیرون می آید .

نقش آب دور جنین:

آب دور جنین نقشی مهم در حفظ سلامتی جنین در زمان حاملگی دارد.

* کمک به حفظ دمای ثابت در رحم

* ایجاد فضای امن برای جنین و جلوگیری از وارد شدن ضربه به جنین

* کمک به حرکت ازادانه جنین در رحم برای رشد مناسب عضلات و استخوان های او

* آب دور جنین به رشد سالم سیستم گوارشی و ریه های جنین کمک میکند .

* مدد به رشد سیستم گوارشی و تنفسی نوزاد به دلیل آن که نوزاد مایع را به درون قورت میدهد و بعد آنرا دفع میکند و همین‌ طور آنرا دم و بازدم میکند .

* این مایع از جنین در در برابر عفونت ها مراقبت میکند .

میزان مایع کیسه آب جنین

میزان طبیعی مایع آمنیوتیک معمولاً در آغاز سه ماهه پایانی حاملگی زیاد میشود . معمولاً در هفته های 34 تا 36 حاملگی میزان آب اطراف جنین به حداکثر خود خواهد رسید و فرد باردار در حدود 1 لیتر مایع درون کیسه جنین آمنیوتیک با خویش حمل میکند . پس از این زمان میزان مایع کم کم کاهش می یابد تا زمانیکه وضع حمل انجام شود.

درصورتی که در طول دوران حاملگی میزان مایع آمنیوتیک کیسه آب جنین کم شود به آن اولیگوهیدرامنیوس گویند( اگر میزان مایع آمنیوتیک بیش از حد معمول باشد هیدرامنیوس یا پلی هیدرامنیوس میگویند. تقریبا 4 درصد از زنان حامله در سه ماه سوم حاملگی مایع آمنیوتیک کم تر از میزان طبیعی دارند. کم بودن میزان مایع دور جنین را که معمولاً به خشکی افتادن جنین میگویند، میتواند در ابتدای یا اواخر بارداری رخ دهد.

علائم کم شدن آب دور جنین

اگر خانم حامله دارای یکی از علامت های زیر باشد باید میزان مایع آمنیوتیک را اندازه‌گیری کرد:

ترشح مایع از مهبل

کاهش حرکات جنین

کم بودن رشد جنین

کم شدن آب دور جنین

دلایل کمبود آب دور جنین

پاره شدن کیسه آب:
گاهی وقت ها با پاره شدن کیسه آب، مایع کم کم از بدن بیرون می آید . چنانچه کیسه آب قبل از هفته سی و هفتم حاملگی پاره شود، پزشک آنتی بیوتیک تجویز میکند تا جنین را در در برابر عفونت مراقبت کند و طول حاملگی افزایش یابد تا فرآیند تکامل جنین بدرستی انجام شود. سپس پزشک با استفاده از روش های القایی باعث شروع درد زایمان می شود. گاهی هم به شیوه های القایی نیازی نیست و درد زایمان بطور طبیعی آغاز می شود.

عوامل ژنتیکی:

به ارث بردن ژن های غیرطبیعی در یک الگوی اتوزومی مغلوب یا اتوزومال غالب. اتوزوم به کروموزمهایی اطلاق می­گردد که در تعیین جنسیت نسل­های بعدی نقش مستقیم ندارند.

مشکلات جفت:

درصورتی که بیماری داشته باشید که جفت نتواند میزان کافی خون و ماده مغذی به جنین برساند با کمبود آب دور جنین مواجه می شوید. بیماری هایی که جفت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند شامل پره اکلامپسی، فشار خون بالا و دیابت میباشند .

چنانچه جفت مشکل داشته باشد پزشک بطور مداوم شما و جنین را چک میکند . همچنین میزان آب دور جنین را بطور منظم اندازه‌گیری میکند .

مصرف قرص:
بعضی داروها بر آب دور جنین تأثیر می گذارند و باعث کاهش میزان آن میشوند . ایبوپروفن و قرص های فشار خون بالا از این دسته هستند. اگر حامله هستید، پزشک این قرص ها را برای شما تجویز نمی کند و درصورتی که اینگونه قرص استفاده کنید مشکل کمبود آب دور جنین پیدا می کنید. بدین ترتیب قبل از استفاده هر گونه قرصی به پزشک اطلاع دهید.

جنین بیماری داشته باشد:

به یاد داشته باشید جنین مایع را قورت میدهد و آنرا با استفاده از ادرار دفع میکند . اگر کمبود آب دور جنین اتفاق بیفتد احتمالا جنین آب را به اندازه کافی دفع نکرده است. این مسأله نشان میدهد جنین مشکل کلیه یا مشکل مجاری ادراری دارد.

درصورتی که جنین مشکلی در کلیه یا مجاری ادراری داشته باشد علامت ناهنجاری کروموزومی است. پزشک با استفاده از سونوگرافی در هفته بیستم حاملگی میتواند اینگونه مشکلات را تشخیص دهد.

وجود مشکل در دوقلوهای همسان:

دوقلوهای همسان از یک جفت استفاده میکنند و این مسأله آب دور جنین را تحت‌تأثیر قرار میدهد . معمولاً یکی از جنین ها، مقدار بیشتری خون دریافت میکند که این مسأله سندرم دوقلویی نامیده میشود . اگر این سندرم اتفاق نیفتاده باشد مشکل کمبود آب دور جنین اتفاق افتاده است.

پزشک در اینصورت از شما می خواهد آب به میزان زیاد بخورید تا سطح مایع بدن افزایش یابد. همچنین توصیه میکند به میزان کافی استراحت کنید.

آب دور جنین

فاکتورهای خطرناکی که بر کمبود آب دور جنین تاثیر می گذارند:

اگر بیماری خاصی داشته باشید احتمال کمبود آب دور جنین افزایش می یابد. این بیماریها عبارتند از:

* دیابت

* کم آبی بدن

* فشار خون بالا

* پره اکلامپسی

علائم کمبود آب دور جنین:

ممکن است علایمی مشاهده نکنید. ولی در صورتی که علایم کمبود آب دور جنین را مشاهده کنید. عبارتند از:

* چکه کردن آب دور جنین از مهبل. این مسأله زمانی اتفاق می افتد که کیسه آب پاره شده باشد. بنابراین همیشه احساس خیسی می کنید.

* کاهش سایز رحم. این مسأله سبب کوچک تر بودن رحم از حد مورد انتظار میشود .

* پزشک کاهش میزان مایع را از طریق سونوگرافی مشاهده کند.

به یاد داشته باشید که علایم کمبود آب دور جنین شبیه دیگر بیماریها است. بدین ترتیب قبل از مطمئن شدن با پزشک حرف بزنید تا آزمایشات لازم را انجام دهد و درمان موردنیاز را تجویز کند.

مشکلاتی که به خاطر کمبود آب دور جنین ایجاد می شوند:

کاهش مایع دور جنین ممکن است در هر دوره ای در حاملگی رخ دهد ولی بیش از همه در شش ماهه نخست حاملگی رخ میدهد . در این زمان ، احتمال بروز اختلال های مادرزادی، سقط جنین، زایمان زودرس و مرده زایی بیش تر هست.

در صورتی که میزان آب  دور جنین در سه ماهه پایان حاملگی کاهش پیدا کند، خطرات ناشی از آن شامل رشد کم جنین، عوارض زایمان و نیاز با سزارین میشود .

علت کم شدن اب دور جنین

تشخیص کمبود آب دور جنین:

پزشک سوالات زیادی در مورد سلامتی شما و مشکلات و بیماری های شما می پرسد. همچنین پزشک آزمایشات مختلفی برای بررسی مشکلات جنین انجام میدهد . بعضی آزمایشاتی که پزشک برای تشخیص کمبود آب دور جنین انجام میدهد عبارتند از:

سونوگرافی:

سونوگرافی علاوه برای مدد به تأیید تشخیص در تشخیص ­های افتراقی هم مؤثر است. مشاهده کلیه و مثانه جنین به خاطر جلوگیری از دیسپلازی کیستی، انسداد کلیوی و انسداد مجاری ادراری با استفاده از سونوگرافی مقدور است.

بهتر است به خاطر بررسی رشد جنین و حذف احتمال محدودیت رشد داخل رحمی( IUGR) که باعث الیگوری( کم ادراری) می­شود، ازمایش انجام شود. نوع خاصی از سونوگرافی به اسم سونوگرافی داپلر هم برای ارزیابی نارسایی ­های جفتی دردسترس است. معیارهای تشخیصی عبارتند از:

سطح مایع آمنیوتیک کم تر از 5 سانتیمتر

قطر کیسه در عمیق­ترین قسمت کم تر از 2- 3 سانتیمتر

حجم مایع آمنیوتیک زیر 500 میلی لیتر بین هفته های 32 تا 36 هفته حاملگی

شاخص آب دور جنین:

شاخص آب دور جنین به پزشک کمک میکند حجم آب دور جنین داخل رحم را اندازه‌گیری کند. این ازمایش متداول ترین و مطمئن ترین ازمایش برای اندازه‌گیری حجم مایع است.

در این ازمایش، به پشت می خوابید و پزشک تبدیل دستگاه سونوگرافی را بر روی شکم شما قرار میدهد . این ازمایش به پختگی زیادی احتیاج دارد برای این که فشار زیاد بر روی شکم سبب میشود اندازه مایع کم تر تشخیص داده شود و در صورتی که مبدل دستگاه بطور عمود بر کف اتاق نباشد، میزان مایع بیش تر تشخیص داده میشود .

بررسی اسپکولوم استریل:

همان طور که گفته شد در صورتی که کیسه آب پاره شود با کمبود آب دور جنین روبرو می شوید. این اتفاق سبب خروج مایع از کیسه آب و کاهش میزان آن میشود . پزشک برای بررسی حرکات جنین از ازمایش بررسی اسپکولوم استریل استفاده میکند .

بزرگ­ترین پاکۀ عمودی:
این ازمایش این قابلیت را به پزشکان می­دهد تا حجم مایع آمنیوتیک را در عمیق ترین قسمت رحم بررسی کنند. طبق این ازمایش می­توان هرگونه پارگی پردۀ آمنیوتیک( ROM) را که موجب کم بودن مایع آمنیوتیک( الیگوهیدرامنیوس) می­شود، تشخیص داد.

آزمایش خون:
ازمایش خون به پزشک اطلاعاتی در مورد آب دور جنین میدهد . آزمایشاتی مثل بررسی سرم مادر میزان آب دور جنین را تعیین میکند . همچنین در صورت وجود بیماری هایی مثل سندرم داون، مشکل را تشخیص میدهد .

بررسی چین در آب دور جنین:

چنانچه دوقلو حامله هستید، در آب دور جنین چین دیده می شود؛ پزشک معتقد است رحم در این حالت میزان کافی آب دور جنین برای هر دو فرزند دارد. ولی در حقیقت یکی از جنین ها آب بیشتری استفاده میکند .

با بررسی دقیق آب دور جنین، پزشک متوجه میشود کدام جنین به میزان کافی آب دریافت نمی کند.

معمولاً چین در آب دور جنین زمانی دیده میشود که غشای داخلی چین بردارد. این مسأله سبب کاهش میزان آب دور یکی از جنین ها میشود . گاهی وقت ها این چین بصورت یک پیله یا زنجیر داخلی رحمی استنباط میشود . در این حالت یکی از دوقلوها در فضای آب دور جنین دیگری معلق می ماند و سبب میشود جنین معلق آب کمتری دریافت کند.

درمان کاهش مایع دور جنین

درمان کاهش مایع دور جنین

درصورتی که در سه ماهه سوم بارداری کمبود آب دور جنین داشته باشید نیازی به درمان نیست. پزشک حرکات جنین، ضربان قلب و رشد ریه را با استفاده از سونوگرافی بررسی میکند .

از طرف دیگر اگر کمبود آب دور جنین در سه ماهه نخست یا دوم حاملگی مشاهده شود احتیاج به یکی از روش های درمان زیر دارید:

تزریق آب دور جنین:
درصورتی که پزشک این شیوه را تجویز کند باید مقداری محلول سدیم کلرید در دمای اتاق به شما تزریق شود. در این شیوه محلول به درون حفره آب دور جنین تزریق میشود .

انتقال آب دور جنین:
درصورتی که جنین مشکل انسداد و گرفتگی داشته باشد و نتواند آب دور جنین را دفع کند پزشک با استفاده از این شیوه، ادرار را جهت میدهد . این مسأله از کاهش آب دور جنین جلوگیری میکند ولی بر عملکرد کلیه و ریه های جنین تأثیر نمی گذارد.

تزریق مایع:
در این شیوه مایع به شما تزریق میشود. این تزریقات با استفاده از آمنیوسنتز انجام میشود و بطور موقت سبب افزایش اندازه آب دور جنین میشود. درمان کمبود آب دور جنین به پزشک کمک میکند آناتومی جنین را بهتر بشناسد و در صورت کاهش میزان آب دور جنین در آینده بتواند بهتر عمل کند.

آبرسانی به مادر:
با استفاده از سرم و مصرف نوشیدنی خوراکی، پزشک میزان آب دور جنین را افزایش میدهد . بدین ترتیب درصورتی که پزشک به شما توصیه کرد آب زیاد بخورید تعجب نکنید. این شیوه برای درمان کمبود آب دور جنین در حالت کم مناسب است.

استراحت:
درصورتی که پزشک تشخیص دهد کمبود آب دور جنین در شما متوسط یا کم است، استراحت را توصیه میکند . در کنار مصرف آب، استراحت به افزایش فضای داخل عروقی در رحم کمک میکند بنابراین سبب افزایش آب دور جنین میشود .

خاتمه دادن به بارداری:

اگر شدت کمبود آب دور جنین در سه ماهه نخست حاملگی زیاد باشد پزشک توصیه میکند حاملگی را خاتمه دهید. برای این که در صورت ادامه جنین مشکلاتی جدّی پیدا میکند و احتمال مرگ وی هم وجود دارد .

درصورتی که پزشک در زمان بررسی ناهنجاری ذهنی در جنین مشاهده کند توصیه میکند با پزشک متخصص ژنتیک حرف بزنید.

بیماری هایی که به خاطر کمبود آب دور جنین ایجاد می شود:

* سندرم باند آب دور جنین

* هیپولازی ریوی

* احتمال بالای عفونت در جنین؛ درصورتی که کاهش آب بخاطر پارگی کیسه آب باشد.

* سندرم فشردگی جنین

این بیماریها میتواند بر روش جنین تأثیر بگذارد و حاملگی را به خطر می اندازد.

پیش بینی کمبود آب دور جنین:

پیش بینی کمبود آب دور جنین به مرحله حاملگی بستگی دارد. درصورتی که کمبود آب در آغاز حاملگی رخ دهد، پیش بینی مناسب نیست. در این حالت احتمال زنده ماندن فرزند شما بسیار کم است. نرخ مرگ و میر جنین در سه ماهه دوم حاملگی بخاطر کمبود آب دور جنین هشتاد تا نود درصد است.

در واقع باید بدانید احتمال اتفاق افتادن این مسأله در حاملگی بعدی شما به دلیل آن بر می گردد. بدین ترتیب پزشک باید علت این مشکل را پیدا کند و درمان مناسب را ارائه کند.

پیشگیری از کم شدن مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرامنیوس)

در بیماری های ناشناخته مثل الیگوهیدامینوس، معمولاً امکان پیش‌گیری وجود ندارد. با این وجود، می­توان اقداماتی را برای کاهش خطر بروز( الیگوهیدرامنیوس) انجام داد:

بهتر است قبل از مصرف هر نوع دارو یا مکمل­های ویتامینه و گیاهی حتماً با پزشک مشورت شود.

استفاده از رژیم غذایی سالم مخصوصا برای مادران مبتلا به دیابت

نوشیدن مایعات به میزان کافی برای جلوگیری از کم آبی ورزش منظم

ترک سیگار

مراجعه به پزشک برای انجام معاینات و بررسی­ های منظم به منظور تشخیص هر گونه اختلال جنینی احتمالی